شهباز غفوری

هوش مصنوعی سبز: مسیر مسئولانه یادگیری ماشینی در طراحی و شهرسازی نویسنده: شهباز غفوری هوش مصنوعی (AI) در حال تغییر تمامی صنایع است و معماری، برنامه‌ریزی شهری و طراحی محیط نیز از این تحول بی‌نصیب نیستند. با این حال، در پس وعده‌های اتوماسیون و نوآوری مبتنی بر داده، هزینه‌های پنهانی نهفته است: محاسبات انرژی‌بر و منابع‌طلب. آموزش مدل‌های گسترده یادگیری ماشینی معمولاً به پردازش فوق‌العاده نیاز دارد، مصرف انرژی در سطح مگاوات‌ساعت و انتشار کربن قابل توجهی را به همراه دارد. در شرایطی که شهرها و دفاتر طراحی به دنبال توسعه مانا هستند، پارادوکس اثر محیطی هوش مصنوعی غیرقابل چشم‌پوشی است. «هوش مصنوعی سبز» پاسخ به همین چالش است، با هدف نه تنها توسعه الگوریتم‌های هوشمند، بلکه الگوریتم‌هایی که اثرات زیست‌محیطی خود را به حداقل برسانند. در حوزه محیط ساخته‌شده، جایی که پایداری یک اولویت محوری است، هوش مصنوعی سبز مسیر روشنی برای هماهنگ کردن پیشرفت‌های یادگیری ماشینی با اهداف اقلیمی ارائه می‌دهد. پیامدهای محیطی هوش مصنوعی آموزش یک مدل پیشرفته یادگیری ماشینی می‌تواند به اندازه ...

راهکارهای مبتنی بر طبیعت در مقیاس محله: تاب‌آوری و همسازی با اکوسیستم نویسنده: شهباز غفوری در عصر بحران‌های اقلیمی و فشار روزافزون بر زیرساخت‌های شهری، نگاه به طبیعت نه‌تنها به‌عنوان یک منبع الهام، بلکه به‌عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از طراحی شهری اهمیت یافته است. راهکارهای مبتنی بر طبیعت (Nature-Based Solutions - NBS) رویکردی نوآورانه برای ادغام فرایندهای طبیعی در زیرساخت‌های شهری ارائه می‌کنند؛ رویکردی که به‌جای اتکا به سامانه‌های سخت‌افزاری و خاکستری، از قابلیت‌های خودترمیمی اکوسیستم‌ها برای کاهش خطرات، ارتقای کیفیت زندگی، و ایجاد شهری تاب‌آور بهره می‌گیرد. مقیاس محله به‌عنوان یک مقیاس راهبردی برای پیاده‌سازی NBS انتخاب شده است، زیرا این سطح، نقطهٔ اتصال میان زندگی روزمرهٔ شهروندان، ساختار کالبدی شهر، و سیستم‌های طبیعی محسوب می‌شود. مداخله در این مقیاس، ضمن اینکه تأثیر مستقیم بر کیفیت زیست محلی دارد، فشار را از دوش شبکه‌های زیرساختی کلان نیز برمی‌دارد. این رویکرد با تاکید بر فضای عمومی، عدالت زیست‌محیطی، و طراحی همساز با اقلیم، آینده‌ای برای شهرها ترسیم ...

بازآفرینی سازه‌ها با رویکرد عملکرد چرخه‌ای نویسنده: شهباز غفوری معماری معاصر در آستانه‌ یک تحول بنیادین قرار دارد؛ تحولی که از بازاندیشی در مفهوم «پایان عمر ساختمان» آغاز می‌شود. اگر تا چند دهه پیش، فرسودگی بنا یا تغییر کاربری شهری به معنای تخریب و ساخت مجدد تلقی می‌شد، امروز نگاه چرخه‌ای به منابع و فضا، امکان بازآفرینی و تداوم حیات سازه‌ها را فراهم کرده است. «عملکرد چرخه‌ای» به معنای ورود اصول اقتصاد چرخه‌ای به بستر معماری و شهرسازی است؛ جایی که مصالح، انرژی و حتی فضا، نه پایان می‌پذیرند و نه به زباله بدل می‌شوند، بلکه به‌طور مداوم در چرخه‌ای از استفاده، بازطراحی و بازآفرینی قرار می‌گیرند. این رویکرد ریشه در پرسشی ساده اما عمیق دارد: آیا می‌توان ساختمان‌ها را همچون موجودات زنده تصور کرد که به جای مرگ، فرآیند باززایی را تجربه می‌کنند؟ پاسخ به این پرسش، معماران و طراحان را به سمت مدل‌هایی هدایت کرده که در آن‌ها بناها انعطاف‌پذیر، انطباق‌پذیر و دائماً در حال تغییر هستند. بازآفرینی سازه‌ها بر مبنای عملکرد چرخه‌ای، نه تنها پاسخی به بحران زیست‌محیطی و مصرف بی‌رویه ...

طراحی مبتنی بر اجتماع: طراحی برای همبستگی اجتماعی نویسنده: شهباز غفوری طراحی همواره چیزی فراتر از خلق فضاهای فیزیکی بوده است؛ طراحی بستری است که روابط انسانی را شکل می‌دهد، همبستگی جمعی را تقویت می‌کند و زمینه‌ای برای همزیستی اجتماعی فراهم می‌سازد. در این میان، «طراحی مبتنی بر اجتماع» یا Community-Centric Architecture رویکردی است که به جای تمرکز صرف بر عملکرد یا زیبایی‌شناسی، نیازها، ارزش‌ها و همبستگی‌های اجتماعی را در مرکز فرآیند طراحی قرار می‌دهد. در جهان امروز که با شتاب شهرنشینی، انزوای فردی، و فروپاشی شبکه‌های اجتماعی سنتی مواجه هستیم، ضرورت پرداختن به این رویکرد بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود. طراحان نمی‌توانند صرفاً به ساختن ساختمان‌ها بپردازند؛ بلکه باید فضاهایی طراحی کنند که امکان تعامل، مشارکت و رشد جمعی را فراهم سازد. یکی از اصول کلیدی طراحی مبتنی بر اجتماع، «فرآیند مشارکتی» است. یعنی طراحی نه از بالا به پایین، بلکه در تعامل مستقیم با جامعه هدف شکل می‌گیرد. این رویکرد تضمین می‌کند که فضاها بازتابی از نیازهای واقعی ساکنان باشند، نه ص...

معماری مقاوم در برابر سیلاب و طراحی منعطف نویسنده: شهباز غفوری تغییرات اقلیمی در دهه‌های اخیر، سیلاب‌ها را به یکی از تهدیدهای جدی برای شهرها و مناطق مسکونی تبدیل کرده است. شدت بارش‌های ناگهانی، بالا آمدن سطح آب دریاها و رودخانه‌ها، و آسیب‌پذیری زیرساخت‌های شهری، همگی نشان می‌دهند که معماری معاصر باید پاسخی قاطع و خلاقانه به این پدیده ارائه دهد. «معماری مقاوم در برابر سیلاب» نه صرفاً یک گرایش تکنیکی، بلکه ضرورتی حیاتی برای پایداری سکونتگاه‌های انسانی در آینده به شمار می‌رود. طراحی مقاوم در برابر سیلاب بر پایه اصل «انعطاف‌پذیری» استوار است. برخلاف رویکردهای سنتی که تلاش می‌کردند سیلاب را با دیوارها و سدها متوقف کنند، رویکرد نوین بر همزیستی هوشمندانه با آب تأکید دارد. یعنی ساختمان‌ها و فضاها باید بتوانند خود را با شرایط متغیر محیطی وفق دهند، به‌جای آنکه صرفاً در برابر آن مقاومت کنند. این تغییر پارادایم، افق‌های جدیدی برای معماران و طراحان شهری گشوده است. یکی از راهکارهای کلیدی، طراحی ساختمان‌های شناور یا نیمه‌ شناور است. در این مدل‌ها، سازه بر روی بست...

طراحی شهری و اکوبروتالیسم؛ زیباشناسی ماده در بستر بقا نویسنده: شهباز غفوری اکوبروتالیسم، که در ظاهر ترکیبی متناقض از خشونت بتن و منطق زیست‌ماندگار به‌نظر می‌رسد، در واقع واکنشی عمیق به بحران‌های زیست‌محیطی و اغتشاش‌های ادراکی شهر معاصر است. این رویکرد نه‌تنها مصالح خام و افشاشده را به‌عنوان بیانگر حقیقت مادی ترجیح می‌دهد، بلکه در سطح شهری، نوعی عقلانیت فضایی برای بقا پیشنهاد می‌کند؛ عقلانیتی که از اسراف در فرم، اغواگری سطوح، و هندسه‌های نمایشی فاصله می‌گیرد تا الگوهایی مانا، زمینی و با قابلیت انطباق در زمان بسازد. طراحی شهری در بستر اکوبروتالیسم، از نگاه زیبایی‌شناسی صرف عبور می‌کند و به ساختارهای بقا در مقیاس فضایی، نهادی و رفتاری می‌پردازد. این نوع طراحی، فرم را نه‌به‌مثابه کالبد، بلکه به‌عنوان میانجی مانایی در چرخه‌های زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی درک می‌کند. اینجا خیابان فقط مسیر حرکت نیست؛ واحدی است برای بازتوزیع انرژی، تصفیه هوا، جذب روان‌آب و بازیابی حس مکان. میدان شهری صرفاً فضای باز نیست، بلکه سکویی است برای تقاطع بوم‌شناسی و کنش انسانی، بدون استتار، ب...

طراحی میدان‌های کم‌کربن: بازبرنامه‌ریزی رفتار شهری برای کربن خالص صفر نویسنده: شهباز غفوری وقتی از کربن خالص صفر در مقیاس شهری سخن گفته می‌شود، اغلب تمرکز بر ارتقاء زیرساخت‌ها، سامانه‌های انرژی محله‌ای یا به‌کارگیری فناوری‌های تجدیدپذیر در سطح شهر است. هرچند این عناصر حیاتی‌اند، اما تنها بخشی از معادله را پوشش می‌دهند. چالش عمیق‌تر و دگرگون‌کننده، هم‌راستا کردن حرکات روزمره، تصمیم‌ها و عادات شهروندان با اصول زندگی کم‌کربن است. طراحی شهری صرفاً چینش ساختمان‌ها و فضاهای باز نیست؛ بلکه شکل‌دهی به چشم‌انداز رفتاری جامعه شهری است. اگر معماری هنر قاب‌بندی فضا برای تجربه فردی باشد، طراحی شهری هنر ساختاردهی به رفتار جمعی در گذر زمان و قلمرو است. در این نگاه، دستیابی به کربن خالص صفر در مقیاس طراحی شهری چیزی فراتر از نوسازی ساختمان‌ها یا کاشت درخت در بلوارهاست. این کار مستلزم خلق عامدانه «میدان‌های کم‌کربن» است؛ پیکربندی‌های فضایی و زیرساختی که به‌طور طبیعی مردم را به الگوهای حرکت و تعامل کم‌انرژی و کم‌انتشار سوق می‌دهند. این میدان‌ها نه با تابلو یا اجرای قانون، بلکه با ...