نقد مصوبه «بررسی ساختوسازهای منطقه ۱» – فقدان پیگیری و شفافیت
نویسنده: شهباز غفوری
در طی هفتهها پس از تصویب مصوبه در شورای شهر تهران، وقتی به نظر میرسید که نهادهای شهری در مسیر شفافیت بیشتری گام برداشتهاند، اکنون نگرانیهایی جدی پدید آمده است. این مصوبه که به «طرح مطالعاتی بررسی ساختوسازهای منطقه 1» معروف است، قرار بود با هدف پایش دقیق و اطلاعرسانی روشن به افکار عمومی اجرا شود؛ اما به جای آن، سایهای از تردید بر عملکرد شهرداری افتاده است.
نخستین انتقاد، به فقدان نهاد پایش مستقل و شفاف بازمیگردد. مطالعات انجام شد، اما معلوم نیست چه نهادی مسؤول پیگیری نتایج باشد. پژوهشها تکمیل شدند، اما هیچ گزارشی در اختیار کارشناسان یا رسانهها قرار نگرفت. این خلأ، افکار عمومی را با پرسشهایی مواجه کرده: آیا دادهها دستکاری شدهاند؟ آیا نتیجهها در راستای منافع برخی گروهها تدوین شدهاند؟
دوم، عدم تبلور این مطالعات در تصمیمسازی کالبدی ملموس است. اگر قرار بود تخلفات ساختمانی شناسایی و اصلاح شوند، اکنون باید نخستین ضمانتهای اجرایی را میدیدیم. اما ساختوسازهای بدون پروانه، بالاتر از ضوابط، یا فاقد رعایت حریم قانونی هنوز در منطقه ادامه دارند؛ پلاکهایی که در سایه موزه شهر رشد کردهاند. این وضعیت نشان میدهد که مطالعات علمی بدون اراده اجرایی، مانند نقطهای بدون مختصات، بیاثرند.
خسارتها، برای ساکنان محلی و شهروندانی که در انتظار اصلاحات شهری هستند، آشکار است. افزایش تراکم ناگهانی، فشار بر زیرساختها، ترافیک سنگینتر، و فرسایش فضای سبز، همه هزینههایی هستند که ناشی از فقدان شفافیت و اقدام عملیاند. این وضعیت، نه تنها کیفیت زندگی را پایین میآورد، بلکه به تدریج پروژههای «مردمیسازی شهری» را از معنای واقعی دور میکند.
در نهایت باید پرسید: آیا صرف تصویب طرحهای مطالعهای بدون ضمانت پیگیری، فقط برای آن است که بر پیشانی مدیران فلان نهاد، عنوان «کارشناس محور» ثبت شود؟ یا این زیرساخت برای حرکتی تازه و شفافیت واقعی فراهم میکند؟ اگر پاسخ مثبت است، هنوز نشانهای از اقدامات ملموس دیده نمیشود. و اگر پاسخ منفی است، باید نگرانی خود را درباره جایگاه افکار عمومی در سیاستگذاری شهری اعلام کنیم – پیش از آن که بحرانِ اعتماد، جایگزین بحرانِ ساختمانهای ناامن شود.