تأثیر اقتصاد بازار بر توسعه شهری و طراحی محیطی
نویسنده: شهباز غفوری
اقتصاد بازار یکی از عوامل کلیدی و تعیینکننده در شکلدهی فضای شهری و فرآیندهای توسعه است. نظام عرضه و تقاضا، سرمایهگذاریهای بخش خصوصی و سیاستهای اقتصادی کلان، همه در جهتگیری و ساختار نهایی محیطهای شهری تأثیرگذار هستند. این تأثیرگذاری در حوزه طراحی محیطی نیز به وضوح دیده میشود و باعث تغییر نگرشها نسبت به کارکردها و زیباییشناسی فضاها شده است.
توسعه شهری در چارچوب اقتصاد بازار، نیازمند پاسخگویی به الزامات اقتصادی واقعی و بازگشت سرمایه است. بنابراین، طرحها و پروژههای عمرانی باید علاوه بر ارزشهای کالبدی و زیباییشناسی، کارایی اقتصادی و سودآوری را نیز مدنظر قرار دهند. این رویکرد عملکردگرا و واقعگرایانه، هماهنگ با نیازهای بازار و خواستههای سرمایهگذاران، به شکلگیری فضاهایی منجر میشود که قابلیت مانایی و بهرهبرداری بلندمدت دارند.
از سوی دیگر، تأثیر اقتصاد بازار بر توسعه شهری گاه با چالشهایی نیز همراه است؛ از جمله افزایش نابرابریهای فضایی، تمرکز سرمایه در مناطق خاص و تضعیف نقش عمومی در مدیریت فضاها. بنابراین، سیاستگذاران و طراحان باید توازنی میان منافع اقتصادی و عدالت اجتماعی برقرار کنند تا توسعهای متوازن و مانا محقق شود.
در این مسیر، امکانسنجی دقیق پروژهها، ارزیابی ریسکهای مالی و اجتماعی، و بهکارگیری ابزارهای مدیریتی کارآمد از اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین، آموزش و توانمندسازی تیمهای اجرایی و مدیریتی در زمینه اقتصاد توسعه، میتواند به تحقق اهداف پروژهها کمک کند.
به طور کلی، فهم عمیق رابطه میان اقتصاد بازار و توسعه شهری، کلید موفقیت در طراحی و اجرای پروژههایی است که هم پاسخگوی نیازهای اقتصادی و هم خواستههای اجتماعی باشند و بتوانند در فضای نئومدرن، ارزشهای ماندگار خلق کنند.